9 cách giảm sa sút trí tuệ

Thứ 3 - 07-07-2015

Sa sút trí tuệ, tiếng Anh gọi là Dementia, thực ra không phải là 1 căn bệnh mà là một nhóm những triệu chứng liên quan tới sự hiểu biết, óc suy xét và giao tiếp xã hội khiến cho nạn nhân gặp nhiều khó khăn trong đời sống hàng ngày.

Nạn nhân thường hay quên, không nhớ được tên người, tên đồ vật; mất định hướng về không gian thời gian, không biết mình đang ở đâu, vào giờ giấc nào; tính tình bất thường, có lúc rất dễ thương nhưng nhiều lúc cũng bướng bỉnh, quậy phá; không phân biệt được phải trái, không hiểu được ý nghĩa của lời nói. Trong sinh hoạt hàng ngày, quên cả cách ăn uống, tự tắm rửa, đi vệ sinh, mặc quần áo, chải đầu đánh răng… Họ sống phụ thuộc vào thân nhân gia đình. Người ngoài nom thấy rất tội nghiệp nhưng nạn nhân lại như thơ dại nhởn nhơ.

Số người bị sa sút trí tuệ ngày một gia tăng và là một vấn nạn cho gia đình. Các nhà khoa học đang dày công tìm hiểu nguyên nhân cũng như phương thức phòng tránh điều trị, nhưng kết quả cũng còn ngoài tầm tay. Họ chỉ mới nêu ra được một vài rủi ro có thể đưa tới vấn nạn này cũng như gợi ra mấy cách để giảm thiểu vấn nạn. Thôi thì, trong khi chờ đợi có tiên dược, ta hãy tạm thời áp dụng mấy phương cách như sau mà các nhà nghiên cứu thấy là có công hiệu để trì hoãn sự lẩm cẩm nói trước quên sau, già mà cần chăm sóc như con nít trong các hoạt động căn bản hàng ngày.

1. Không dùng thì sẽ mất- use it or loose it
Đây là lời nhắn nhủ của các nhà nghiên cứu khi nói tới các tế bào cấu tạo cơ thể con người. Nếu không dùng đến chúng thì chúng teo đi, trở thành vô dụng. Cứ so sánh bắp thịt cánh tay bên phải so với bên trái: quen tay phải, dùng nhiều hơn thì bắp thịt cũng nhỉnh lớn hơn bên kia. Tế bào não bộ, trung tâm điều khiển tất cả các sinh hoạt của con người, cũng vậy. Vì ngọc kia chẳng rũa chẳng mài; cũng thành vô dụng cũng hoài ngọc đi. Các nhà nghiên cứu tin rằng, hoạt động tinh thần có thể tăng cái kho tàng nhận thức của con người để đối phó với các thay đổi của sa sút trí tuệ. Cho nên hãy luôn luôn “động não”, đừng để tế bào não ngủ quá lâu. Đọc. Viết. Nói chuyện. Tập nhớ sự việc, con số. Đánh cờ. Chơi ô chữ. May vá thêu thùa. Chơi domino. Thực tập năm câu hỏi “Ai đó- Ở đâu-Bao giờ-Tại sao-Cái gì? Thảo luận trao đổi nhẹ nhàng, thoải mái. Tạo ra cơ hội để cười vui.

2. Vận động cơ thể
Giáo sư Art Kramer, Đại học Illinois, có nhận xét rằng, “ Nếu ta chỉ có thể làm một điều để giữ sinh lực cho não bộ thì hãy vận động cơ thể”. Theo ông, vận động cơ thể giúp bộ phận điều khiển trí nhớ hải mã hippocam¬pus bớt teo, lấy lại sự mất mát chức năng này vì sự hóa già. Bác sĩ Eric B. Larson, Giám đốc Group Health Research Institute ở Se¬attle cho biết chỉ cần vận động 15 phút mỗi ngày, tuần lễ 3 lần, cũng giúp duy trì được trí nhớ. Ngoài ra, vận động cũng giảm áp lực, giúp tinh thần vui vẻ hơn và tăng cường sinh lực. Nếu sức khỏe cho phép, tập tạ, bơi lội…

3. Dinh dinh dưỡng hợp lý cho tế bào não
Nhà nghiên cứu Randall J. Kaplan cho hay tiêu thụ thực phẩm chứa các chất tinh bột có thể cải thiện trí nhớ ở người tuổi cao khỏe mạnh nhưng lại hay mắc bệnh quên. Kết quả nghiên cứu tại Đại học Columbia cho hay chế độ dinh dưỡng với nhiều rau, trái cây và các loại hạt có thể giảm rủi ro lú lẫn từ 34% tới 48%.
Ta biết rằng, để có thể hoạt động, tế báo cần năng lượng từ thực phẩm. Riêng tế bào não thì glucose là thực phẩm chính yếu. Chúng luôn luôn làm việc, dù là khi cơ thể ngủ nghỉ. Chúng không dự trữ được glucose cho nên cần được liên tục tiếp tế. Tuy nhiên bệnh nhân tiểu đường cần giữ mức độ đường huyết ở mức bình thường, vì nếu quá cao lại có tác dụng xấu lên các mạch máu của não bộ. Glucose có nhiều trong thực phẩm gốc thực vật như rau, trái, các loại hạt. Ngoài glucose, chất béo omega-3 từ cá và một số hạt như óc chó, hạnh nhân cũng giúp duy trì hoạt động của não bộ. Lâu lâu tự thưởng một ly vang đỏ, một cốc chocolate kèm theo vài ly nước chè xanh mỗi ngày. Ngoài ra cũng cần coi xem có cần bổ sung các vitamin, khoáng chất, Người tuổi cao, sự hấp thụ các chất này cũng khó khăn, cho nên đôi khi cũng thiếu, nhất là vitamin B12.

4. Học hỏi điều mới
Theo các nhà nghiên cứu, sự học hỏi những điều mới lạ kích thích não tạo ra tế bào mới. Bác sĩ thần kinh giải phẫu Keith L. Black, Trung tâm Y khoa Cedars-Sinai Los Angeles cho hay, “Khi được kích thích, tế
bào não gia tăng song hành với các đường giây kết nối giữa chúng với nhau. Nhưng nhớ là phải học những công việc mới chứ không phải những việc thường làm.” Trong khi đó, tiến sĩ Cynthia R. Green, tác giả cuốn sách “30 Days to Total Brain Health” cũng kết luận “Duy trì trí óc bận rộn giúp não già lành mạnh”.

5. Mở rộng giao tế, bạn bè
Kết quả nghiên cứu của tác giả Lynne C. Giles và đồng nghiệp tại Đại học Adelide, Australia cho hay, “Có một giao tế xã hội rộng lớn với nhiều tiếp xúc thường xuyên dường như có tác dụng duy trì khả năng nhận thức và trì hoãn sự lú lẫn.” Kết quả nghiên cứu tại viện Karolinska bên Thụy Điển nói có nhiều giao tiếp xã hội giúp giảm rủi ro bị sa sút trí tuệ. Theo một nghiên cứu tại Đại học Michigan, khi vừa mới nói chuyện với bạn bè thì trí nhớ ngắn hạn của họ cao hơn.

6. Giấc ngủ ngon
Để làm việc hữu hiệu, não bộ cần thời gian nghỉ ngơi, phục hồi năng lượng. Đó là giấc ngủ. Thiếu ngủ khiến ta ngây ngất, bẳn tính, kém hăng say, không tập trung tư tưởng, không tiếp nhận kiên thức, mau quên, không hồi tưởng chuyện quá khứ… đều gia tăng rủi ro lú lẫn, giảm trí tuệ. Cho nên cần sắp đặt để có giấc ngủ ngon, khoảng 6-7 giờ mỗi đêm.

7. Giảm căng thẳng tinh thần
Một chút căng thẳng có thể kích thích não phấn đấu để vượt qua, nhưng căng thẳng liên tục sẽ làm giảm trí nhớ vì cơ thể sản xuất quá nhiều hoocmon áp lực cortisol, theo bác sĩ Zhen Yan, Đại học Y khoa New York-Buffalo và nhiều nhà nghiên cứu khác. Quá nhiều cortisol gây rối loạn cho hoạt động của các hóa chất dẫn truyền tín hiệu thần kinh giữa các tế bào não, khiến ta gặp khó khăn trong việc suy nghĩ hoặc nhớ lại các sự việc kinh nghiệm đã thu lượm.

8. Sinh hoạt hàng ngày theo thứ tự
Ngăn nắp thứ tự trong các sinh hoạt hàng ngày giúp ta cảm thấy tự tin, bình an, giảm stress, kiểm soát được nếp sống, có thì giờ thực hiện các mục tiêu việc làm, có thì giờ vận động, ăn uống… Nói chung đời sống nhẹ nhàng thoải mái hơn, do đó trí não bớt mệt mỏi căng thẳng suy nhược, suy nghĩ tốt, tiếp thu kiến thức phong phú và diễn tả dễ dàng và lú lẫn sa sút trí tuệ cũng chậm tới.

9. Giảm những rủi ro gây ra sa sút trí tuệ
Một số bệnh kinh niên như tiểu đường, cao huyết áp, mập phì, bệnh liệt rung Parkinson, ghiền rượu, cao cholesterol… có thể gây ra sa sút trí tuệ, cho nên cần điều trị, kiểm soát các nguy cơ gây bệnh này. Đừng hút thuốc lá. Nhiều người làm việc bằng trí óc cho rằng thuốc lá giúp họ sáng tác dễ dàng hơn vì nicotine trong thuốc lá kích thích thần kinh. Tuy nhiên bác sĩ Marcus Richard, Đại học London, lại cho rằng nếu dùng liên tục thì thuốc lá làm não không lưu trữ các dữ kiện về sự vật cho nên kém trí nhớ. Ngoài ra nicotine đưa tới cao huyết áp, một trong nhiều rủi ro gây tổn thương cho não bộ.

by Bác sĩ Nguyễn Y Đức

Các tin khác

9 Must-Try Vietnamese Drinks

20-12-2015

Vietnamese cuisine is world-famous, but few visitors to the Southeast Asian country think ...

Xem thêm

Du lịch xuyên Việt xưa quá rồi, giờ phải ăn xuyên Việt mới độc!

13-07-2017

Sau 9 tuần sôi động đua tranh, “Thèm là nhích cùng 7UP” – cuộc chiến ăn đình đám nhất năm đã bước vào vòng tuyển chọn cuối cùng – nhằm tìm ra 7 gương mặt xuất sắc nhất tham gia Hành trình ...

Xem thêm

Top 10 Phụ gia thực phẩm cần tránh

17-09-2015

Một số phụ gia thực phẩm ảnh hưởng cực xấu đến sức khỏe con người. Top 10 những loại phụ gia thực phẩm sau cần đặc biệt chú ý để tránh

Xem thêm

An Cung Hoàn Hàn Quốc (Hộp Đỏ Tổ Kén)

13-01-2017

Phòng chống các bệnh về cao huyết áp và tai biến mạch máu não, tim đập nhanh,
Ích khí dưỡng huyết trấn kinh an thần hóa đờm trị phong,
Trị chứng khó thở nhức đầu hoa mắt, đầu óc không tỉnh táo, rối loạn tiền đình ...

Xem thêm

Chăm sóc bàn chân trong các tháng lạnh

14-01-2017

Một vài mẹo sau có thể giúp bạn hóa giải các vấn đề về đôi bàn chân trong mùa Đông.

Xem thêm

Ăn cho đã mà vẫn thon thả

02-01-2016

Tôi nghe nói có những người ăn ngon ngủ khỏe mà mà vẫn “mình dây,” ẻo lả, trong khi tôi mỗi ngày hình như chỉ ăn một bữa, hít không khí thôi, mà vẫn cứ như ông địa, lên cân dài dài. Xin cho biết có bí quyết gì để ăn thật đã mà vẫn thon thả không?

Xem thêm

Danh mục liên quan

Cao hồng sâm Hàn Quốc hộp sứ xanh cao cấp 1kg

Liên Hệ

Kết nối với chúng tôi

Facebook